Fırat Uran'ın ilk fotoğraf kitabı "Cansız Mankenler", Paper Street ile 20 Aralık 2020 tarihinde yayınlanmıştır.

Bir süre Amerika’da yaşadıktan sonra Türkiye’ye döndüğümde daha önce sıkça karşılaştığım Cansız Mankenleri daha farklı görmeye başladım. Cansız Mankenler normalde insanların, satılan ürünü görüp alma isteği uyandırması için tasarlanmış bir şeyken Türkiye’de bu isteği uyandırmanın pek de önemli olmadığını ya da bir şekilde başaramadıklarını fark ettim. Cansız Mankenler tuhaf bir halde evet, fakat onlara yeni bir göz ile baktığımda sanki bana bir şey söylemeye çalıştıklarını düşündüm. ‘Üzerimizdekini satın al’ mesajının dışında birşeydi söylemeye çalıştıkları. Bunun üzerinde düşünürken ‘Ablacım baş örtünü düzelt, Abicim gözlerine sahip çık – Sansürlenmemiş İran Sesleri’ kitabını okumaya başladım. Mehrangiz Kar’ın yazdığı ‘Cansız Manken’in Ölümü’ adlı yazı ile bu şekilde tanıştım. İçinden bir kısmı paylaşmak isterim:

'Kadın cansız mankenler, baş örtüsü giyilmesine zorlanan ilk gruptu. Saçlarını kaybettikten sonra, sadece çehrelerinin ovalliği, zarifçe renklendirilmiş dudakları, kızaran yanakları, ve süslenmiş kirpikleri gözükebiliyordu ama yetkili makamlar bu çekici yüzlere artık tahammül edemeyip, cansız mankenlerden biraz yardım alarak, kadınların dış görünüşlerini islamlaştırmaya devam ettiler. Bu mankenler tüm İranlı kadınlar için örnek bir modele dönüştürüldü: zaten örtülülerdi, ama bu yeterli değildi. Şiddetli baskıdan etkilenen tüccarlar yeni İslami kanunlar doğrultusunda harekete geçti. Mankenlerin yüzlerinde renkler yavaş yavaş solup gitti. Rujlarının kırmızılığı ve kızarmış yanakları gitgide renksizleşti. Işıklı gözleri ferini kaybetmişti ve boş bakıyordu. Artık onların bakışlarına, İslam Cumhuriyetinin yaratmak istediği tevazu ve iffet havasında, bir korku yerleşmişti. Dükkan sahipleri en sonunda baskıcı rejime dayanamayarak mankenlerin kafalarını koparmaya başladılar. Kafası kopartılan mankenlerin üstüne kartondan yapılmış yuvarlak kağıt yüzler konulmuştu. Gözleri, kirpikleri, burnu, ağzı olmayan. Muhafazakar kesim için ideal olan kadın; görmek için gözleri olmayan, konuşacak ağzı olmayan, kaçacak bacakları olmayan kadındı. Sonrasında dükkan sahipleri cansız mankenlerin parmaklarını koparıp ayaklarını bağladılar. Üzerlerinde kadın kimliği ve görünüme ait olan her şey yok edildi.'

Bu yazıyı okuduktan sonra bugüne kadar farkında olduğum kadın – erkek ayrımcılığını daha farklı bir boyutta algılamaya başladım. Aslında bir cinsiyetin diğer bir cinsiyete açtığı savaştı bu. Aynı şekilde Judith BUTLER ‘Toplumsal cinsiyet, erkekler ile kadınlar arasındaki eşitsizliğin cinselleştirilmesinin katılaşmış halidir,’ derken tam da bu konuya değinmek istiyordu.

Türkiyede henüz cansız mankenlere getirilmiş bir yasak yok. O halde ne söylemeye çalışıyordu bana bu cansız mankenler? Polaroid kameram ile çektiğim fotoğraflara baktım.

Gördüğüm şey kadındı; erkeklerin arasında kalmış, ikiye bölünmüş, tek tipleştirilmiş, bebek üretmeye zorlanmış, kafası kapatılmış, savunmaması için kolları kopartılıp bir seks objesi olarak durdurulmuş, küçükken zorla soyulmuş, gelinlik ile evliliğe koşullandırılıp vitrine hapsedilmiş bir kadın.

Bu fotoğraflar 2016 yılında Space Debris'de yapılan The Model adlı sergide yer aldı. 

Sergi bittikten sonra cansız mankenler'in instagram hesabını açtım. 

@cansizmankenler

En sonunda, Türkiye'nin farklı şehirlerinde çektiğim tuhaf cansız mankenlerin fotoğraflarını bir kitapta topladım.